Çocuk yetiştirmek aslında kendimizi törpülemek, iyileştirmek ve topluma yararlı hale getirmek demektir bir anlamda. Bizi rol model kabul eden minik bedenlerin bizlerin tutum, davranış ve sözlerinden ne kadar etkilendiğini gerçekten anlayabilsek anlık gerçekleşen birçok davranışımız bambaşka olabilir aslında. Çocuğunuz olumlu ya da olumsuz pek çok davranışı sosyal öğrenme ile öğrenir. Sosyal öğrenmede en güçlü ve değiştirilmesi güç model ise anne ve babadır.
Ofisinizdeki gerginliğin ardından okulundan aldığınız çocuğunuzla seyir halinde iken tıkanan trafikteki tutumunuz sizin annelik babalık sınavınızdır. İçinde düştüğünüz öfke ve gerginlikle diğer şoförlere küfür ve hakaret ediyor iseniz üzgünüm ki çocuğunuz o an öfkelenildiğinde küfür edilmesi gerektiğini öğrenir.
Alınan karar doğrultusunda size ayrılan bütçeyi aşıp bunu eşinizden saklamak istediğiniz ve “bunu babana söylemeyip, sorduğunda bir şey almadık diyeceğiz” dediğinizde çocuğa sır tutmayı değil gerekirse yalan söylemenin normal bir şey olduğunu öğretmiş olursunuz ve çocuk mesajı ilk seferde alarak “yalan” kavramını içselleştirmiş olur. Kısacası çocuğunuz yalan söylemenin masum bir şey olduğunu öğrenmiş olur. Hamburger yer ve köfte yediğini söyler!
Siz hayvanları sever, yaralı hayvanlara yardım etmek için zaman ayırır ve şefkat gösterirseniz çocuğunuz hayvanlara yardım edilmesi gerektiğini, siz anlık bir kediye ya da köpeğe olumsuz tepki gösterirseniz de hayvanlara zorbalık yapılabileceğini öğrenmiş olur.
Siz çocuğunuzun hatalarında öfkeli yanıtlar veriyor zaman zaman sözlü ya da fiziksel şiddet gösteriyor ya da şiddet ile tehdit ediyorsanız çocuğunuzda kendisine göre hatalı olan davranışlara maruz kaldığını düşündüğünde şiddet davranışları gösterir. İşte sizin o ilk sözlü şiddetiniz ile şiddeti öğrenmiştir bir kere, yerine ne koyacağını bilemeyeceği için de geçmiş olun şiddete meyilli, akranlarına zorbalık yapan bir çocuğunuz var demektir.
Kısacası çocuğunuzun olumlu ya da olumsuz davranışlarının aynası sizsiniz. Aynanın diğer yüzündeki yansımaları gördüğünüzde sizin de kendi aynanızın karşısına geçmenizin zamanı gelmiş demektir.
Siz hiç buğday ekip nohut biçen gördünüz mü? Peki ya elma ağacının altına düşen armut?
O halde çocuğunuzun nasıl bir insan olmasını istiyorsanız öyle davrandığınızdan emin olun. Özgüveni olan ayakları yere sağlam basan sosyal bir çocuk yetiştirmek için çocuğunuzun bireyselleşmesine, kendisi olmasına fırsat verin ve rol model olun! Toplumsallaşma okul öncesi süreçte başlar ve davranışlar önce ailede öğrenilir! Çocuğunuzun beyni aralıksız kaydeder ve bu kayıtların en yoğun kaynağı anne babadır. İşte karakter ve tutumları da bu kayıtlar belirler. Aile ve birincil sosyal çevre çocuğun pusulasıdır. Pusulanın doğru göstermesi, ailenin ve ailenin izin verdiği birincil çevrenin doğru olmasına bağlıdır.
Eğer çocuğunuzu sadece başınızdan atmak için araştırmadan bir anaokulu ya da ilkokula yollarsanız bu da ayrıca sizin sorumluluğunuzdur. Salt doğru rol model olmak kadar doğru çevrede bulunmasını sağlamak da üzgünüm ki sizin sorumluluğunuz. Unutmayın çocuğunuz henüz sizin frontal lobunuzu kullanıyor ve muhakeme etme sorumluluğu sizin omuzlarınızda yük olmaya devam ediyor!
Günümüzde çocuk yetiştirmek de ne zor dediğinizi duyar gibiyim. Stres, yoğun çalışma saatleri, hayat mücadelesi ve beklentilerin yüksek olduğu günümüzde her ebeveyn doğru model olabilse her şey kendiliğinden düzeliverecek aslında. İşte o zaman stres de azalacak anlayış ve davranış sorunları da…
Pınar Yeşiltay Sevim
