SANAT FELSEFESİ YAPMAK
Çokça duyarız...
'Roman eleştirisi yazmak için insanın önce roman yazması gerekmez mi' diye...
'Film çekemeyen film eleştirisi yazar' diye...
'Yönetmenler keşke sinema okulu okumasalar' diye...
'Şair değil, ama şiir hakkında yazı yazıyor' diye..
'Futbol oynadın mı da futbol eleştirisi yazıyorsun' diye...
'Resim yapmanın okulu olmaz' diye...
Bunlar, meyhane/kahvehane ortamı tartışmasıdır.*) Sinema okulu okuyup da sinemayı tartışma düzeyleri, 'Reis Çelik sinemaya fotoğrafçılıktan gelme...' demekten ibaret olanları ise konuşmaya gerek yok...
Roman eleştirisi yazmak için insanın önce roman yazması gerekmez.
Film çekmemiş biri pekâlâ da çok başarılı film eleştirisi yazabilir.
Sinema okulunda okumak bir yönetmen adayı için bulunmaz bir hazinedir. Sinema okulu okumadan yönetmen olunamaz mı, elbette olunabilir, ama sinema okulunda okumanın sayısız avantajları vardır. 'Keşke sinema okulları olmasa' düşüncesi basit bir kıskançlığa dayalıdır.
Futbol eleştirisi yazmak için futbol oynamaya gerek yoktur. Görme, gördüğünü anlama, anladığını çözümleme yeteneği olan herkes futbol yazarı olabilir.
Resim yapmanın okulu olmalıdır. Her sanatın okulu olmalıdır. Tüm sanatçılar keşke üretim alanlarının okulunu okumuş olsalardı. Daha az saçmalar, daha çabuk kavrar, yeteneklerini daha farklı boyutlarda sınarlardı. Resim okulu okuyup da yeteneksizliğinin kurbanı olan, salt öğrenmeye dayalı olan 'insan siması çizmeyi' dahi beceremeyen ressam yok mu, var elbette.
Film çekmemiş olabilir bir insan, ama sinema konusunda çok bilgisi olabilir. Şair olmayan şiir bilginleri vardır. Şiir hakkında yazmak için de şair olunması gerekmez. Yunus Emre çok önemli bir şairdir, ama T. S. Eliot kadar şiir üzerine bilgisi muhtemelen yoktu. Eliot da şair, bu ayrı...
John Berger (yazarlık dışındaki mesleğini şu an anımsayamadım, şu harikulade 'Görme Biçimleri' kitabının yazarı) olmak için ressam, görüntü yönetmeni olmanız gerekmez.
Şu kısa tatilde göstergebilim çalışmaları/okumaları serüveni yaşamayı ihmal etmeyelim lütfen... Bir de sahici yönetmen olmak isteyenler daha fazla roman, şiir, matematik okusa, müzik dinlese iyi olur. Film izlemek de önemli, ama o kadar da fazla sayıda film izlemeye gerek yok...
Cengis T.Asiltürk