14 Nisan 2025 tarihinden itibaren, ülkemizde çocukluk dönemi aşı takviminde kullanılan beş
bileşenli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) yerine altı bileşenli karma aşı (DaBT-İPA-Hib-HepB)
(Difteri, Tetanoz, asellüler Boğmaca, inaktif Polio, Hemofilus İnfluenza tip b ve Hepatit B
aşısı) uygulanmaya başlanmıştır. Altı bileşenli karma aşı, beş bileşenli karma aşının sağladığı
korumaya ek olarak hepatit B'ye karşı da koruma sağlamaktadır ve böylece tek bir aşılama
ile toplam altı hastalığa karşı (Difteri, Tetanoz, Boğmaca, Çocuk felci, Hemofilus influenza
tip b'nin neden olduğu invaziv hastalıklar, Hepatit B) korunma sağlanmaktadır.
Bu geçiş, bir yandan bebeklerin temel aşı takvimini daha sade hale getirirken diğer yandan
kullanıma hazır enjektör formu ile uygulamada kolaylık sağlamaktadır. Daha önce 2 kez
enjeksiyon yapılarak uygulanan aşılar şimdi tek enjeksiyon ile uygulanmaktadır.
1. Altı bileşenli karma aşı hangi antijenleri içerir?
Difteri, tetanoz, asellüler boğmaca, poliomyelit (çocuk felci) konjuge Hemofilus influenza tip
b(Hib) ve hepatit B antijenlerini içeren inaktif bir aşıdır. Altı bileşenli karma aşı beş bileşenli
karma aşıda var olanlara benzer miktarda Difteri, Tetanoz, Boğmaca ve Polio antijen dozlarını
içerir, Hib antijeni ise beşli aşıya göre bir miktar artırılmıştır. Altı bileşenli karma aşıda tıpkı
tekli doz Hepatit B aşısında olduğu gibi 10 mikrogram Hepatit B yüzey antijeni
bulunmaktadır. Özetlemek gerekirse beş bileşenli karma aşı ile altı bileşenli karma aşı
arasındaki fark artırılmış Hib antijen miktarı ve eklenen Hepatit B yüzey antijenidir.
2. Altı bileşenli karma aşı hangi hastalıklara karşı korur?
Difteri, tetanoz, boğmaca, hepatit B, çocuk felci ve Hemofilus influenza tip b (Hib)'nin neden
olduğu invaziv hastalıklara (bakteriyemi, sepsis, menenjit vb) karşı korur.
3. Altı bileşenli karma aşının koruduğu hastalıkların genel özellikleri nelerdir?
Difteri:
Difteri, Corynebacterium diphtheriae bakterisinin toksin salgısı nedeniyle solunum yollarında
enfeksiyon yaparak boğaz ağrısı, yutma güçlüğü ve hatta solunum sıkıntısına yol açar. Difteri
kalp, böbrek ve sinir sistemini etkileyen komplikasyonlara neden olabilir ve tedavi
edilmediğinde ölüme yol açabilir. Vakalarının %5-10'unda ölüm riski bulunmaktadır ve bu
oran çocuklarda daha yüksektir.
Tetanoz:
Tetanoz, Clostridium tetani bakterisinin sporları tarafından üretilen güçlü bir toksin nedeniyle
oluşan ciddi bir sinir sistemi enfeksiyonudur. Bakteri genellikle kirli yaralardan veya derideki
açık kesiklerden vücuda girer. Tetanoz toksini sinir hücrelerine saldırarak, kasların şiddetli ve
ağrılı şekilde kasılmasına (spazmlar) yol açar. Çene kaslarının kasılmasına bağlı olarak
"trismus" veya "kilitlenmiş çene" olarak bilinen durum gelişebilir, bu da yutma ve solunumu
güçleştirir. Tedavi edilmediğinde yüksek ölüm oranına sahiptir.
Boğmaca (Pertussis):
Boğmaca, Bordetella pertussis bakterisinin neden olduğu, özellikle bebeklerde ciddi tıbbi
sonuçlara yol açabilen bir solunum yolu enfeksiyonudur. Şiddetli öksürük ataklarıyla
seyreden hastalık, bebeklerde apne, zatürre ve nadiren ölümle sonuçlanabilir.
Poliomyelit (Çocuk Felci):
Poliomyelit, poliovirus nedeniyle oluşan ve sinir sistemine saldırarak felce yol açabilen
bulaşıcı bir viral hastalıktır. Çoğunlukla asemptomatik olsa da, vakaların küçük bir kısmında
kaslarda zayıflık, solunum yetmezliği ve kalıcı felç ortaya çıkabilir. Çocukları etkileyen en
ciddi enfeksiyonlardan biridir. Polio aşısı, bu hastalığın dünya çapında büyük ölçüde
azalmasını sağlamıştır. Aşı sayesinde birçok ülke polioyu tamamen ortadan kaldırmıştır,
ancak dünyada halen bazı bölgelerde hastalık görülmeye devam ettiğinden çocukların
aşılanarak hastalıktan korunması önemlidir.
Hib (Hemophilus influenzae tip b):
Haemophilus influenzae tip b bakterisi ciddi enfeksiyonlara yol açabilir. En sık görülen
komplikasyonları arasında menenjit (beyin zarının iltihabı), epiglotit (nefes borusu kapağının
iltihabı), zatürre ve septisemi (kan enfeksiyonu) bulunur. Özellikle beş yaş altı çocuklarda
ağır seyreder ve tedavi edilmediğinde ölümcül olabilir. Hib aşısı, menenjit ve diğer Hib
kaynaklı enfeksiyonların önlenmesinde son derece etkilidir ve bebeklik döneminde
uygulanarak bağışıklık sağlanır.
Hepatit B:
Hepatit B, Hepatitis B virüsünün neden olduğu, karaciğeri etkileyen bir enfeksiyondur. Akut
(kısa süreli) ve kronik (uzun süreli) enfeksiyonlara yol açabilir. Kronik hepatit B enfeksiyonu
siroz ve karaciğer kanserine neden olabilir. Kan yoluyla, vücut salgıları yoluyla veya doğum
sırasında anneden bebeğe bulaşabilir. Özellikle bebeklerde ve çocuklarda, enfeksiyonun
kronikleşme riski yüksektir. Hepatit B aşısı, enfeksiyonun önlenmesinde oldukça etkilidir ve
yaşam boyu bağışıklık sağlar.
4. Altı bileşenli karma aşı ne zaman uygulanır?
Altı bileşenli karma aşı Bağışıklama Danışma Kurulu önerisi ve Genişletilmiş Bağışıklama
Programı (GBP) kapsamında ülkemizde 2,4,6. aylarda primer aşılama ve 18. ayda rapel
(pekiştirme) aşılama için kullanılmaktadır. İstisnai durumlarda 6 bileşenli karma aşı 6.
haftadan itibaren de kullanılabilir, ancak Ulusal Aşı Takvimimize uygun olarak 2,4,6,18.
aylarda uygulanması esastır.
Daha ayrıntılı bilgi için Sağlık Bakanlığı aşı portalı www.asi.saglik.gov.tr adresine
başvurulabilir.
Adana İl Sağlık Müdürlüğü