 |
TÜBA'YA GİDEN YOL
Bu haftanın köşe konuğu Erciyes Üniversitesi Veteriner Hekimliği Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aykut GRAM; Kendisi 2022 Türkiye Bilimler Akademisi(TÜBA) – Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülleri(GEBİP)’ne aday gösterilerek ödülün sahibi oldu. Yaptığımız mülakatta bu sonuca nasıl ulaştığını, akademik hayattaki çalışmalarını ve hayat hikayesini konuştuk.
-Öncelikle lisans eğitiminizden başlamak istiyorum. Veteriner Fakültesi eğitiminizin 2 yılını Erciyes Üniversitesinde 3 yılını ise şu anki Cerrahpaşa olan İstanbul Üniversitesinde tamamladınız. Şehir ya da okul değişikliğinin size ve akademik hayatınıza ne gibi bir katkısı oldu?
+Aslında ilkokul yıllarımdan beri biyolojiye ilgim vardı ve hep bilim insanı olmak, biyoloji ile ilgili bir şeyler yapmak, özellikle Veteriner hekimliği alanında okumak istiyordum. Senin de bahsettiğin gibi lisansın ilk 2 yılını burada okuduktan sonra İstanbul’a geçtim çünkü İstanbul metropol bir şehir. Sosyal olarak, yeni yerler gezip-görmek ve en önemlisi de hayvan popülasyonu açısından daha çok fırsatın olduğu bir yer. Bunları düşünerek geçtim.
-Lisans eğitiminden sonra doktora ve sonrası için yurt dışına çıktınız ve uzun süre orada çalışmalar yaptınız. Neler yaşadınız, nasıl bir süreçten geçtiniz bahseder misiniz?
+Aslında lisans zamanı parazitolojiye ilgim vardı hatta okulda boş zamanlarımda laboratuvarına giderdim fakat internlik yaparken hocamın yönlendirmesiyle Samsun’da Doğum ve Jinekoloji Kürsüsünde doktoraya başladım. Oradayken de sürekli araştırma içerisindeydim örneğin gelen hastalara rutinin dışında başka ne gibi tedavi yöntemleri uygulayabiliriz ya da ilginç bir vaka var mesela bunu nasıl tedavi ederiz gibi. Hatta dahiliye ile de gençlik hastalığı hakkında çalışmalarımız olmuştu; bu hastalık ile ilgili Amerika’da farklı bir yöntem uygulayan biri ile proje geliştirmeye çalışmıştık bu araştırma sonuçlanmadı maalesef ama sürekli araştırma içerisindeydim. Daha sonra bildiğin üzere İsviçre’de doktora imkanım oldu. Orada Anatomi Kürsüsünde devam ettim. Şuan Histolojideyim ama orada Anatomi anabilim dalının altındaydı. Zaten histoloji de hücrenin anatomisi değil mi?
-Orada geçirdiğiniz süre boyunca akademik, sosyal ve kültürel anlamda sizi zorlayan şeyler nelerdi ve ayrıca döndükten sonra Türkiye'ye ve buradaki sisteme adapte olmak konusunda zorlanmadınız mı?
+2010 yılında başladığım doktoramı 3 yıl sonra bitirdim ve devamında ‘post doktorant’ olarak kaldım. Bu da 10 yıla tekabül ediyor. Giderken şöyle bir sıkıntı oldu. Tabi ki farklı bir kültür, yabancı bir ortam bir de bu kadar uzun süren ilk yurt dışı deneyimimdi. Ama tabii alışılıyor. Benim de öyle çok büyük sıkıntım olmadı kısa sürede alıştım. Gidiş geliş yapıyordum ve döndükten sonra buraya alışmam daha kolay oldu çünkü burası doğup büyüdüğüm yer.
-2022 yılı TÜBA-GEBİP ödülüne layık görülen Erciyes Üniversitesi akademi camiasındaki 2 kişiden birisiniz. Sizi başarıya götüren bu yolda farklı yaptığınız ya da sizi farklı yapan ne oldu?
+Bazı insanlar farklı konularda çalışır ve bu da kişiye o alanda uzmanlık sağlamaz. Ben doktoram boyunca sürekli aynı konuda ve üzerine ekleyerek çalışma yaptım ve yine doçentliğimi alırken de hep aynı konular üzerinde çalışmamı sürdürdüm, hâlâ da aynı konular üzerinde çalışma yapıyorum. Tıpkı bisiklete binmek gibi bu durum. Her yeni gün üzerine koyarak kendini daha fazla geliştiriyorsun. Bunun beni başarıya götürdüğünü düşünüyorum.
-Bu ödülü almanıza vesile olan çalışmanız ya da çalışmalarınız ne?
+ Ben genelde memeli hayvanlarda plasenta ve ovaryum üzerine çalışırım. Bu çalışmam da ovaryum’da corpus luteum üzerineydi.
-Kazanmış olduğunuz bunca deneyimin ardından bakıp bir mukayese yaptığınızda sizce neyi yanlış yapıyoruz?
+Aslında bunun çok etkeni var tek bir nedeni yok. Örneğin araştırma yapabileceğin koşullar önemli, kurulu bir laboratuvar olması lazım. Araştırmacılar bunu kurmak için çok uğraşıyorlar. Zor ve pahalı işler. Kurulu bir düzenin yoksa fikrin dahi olsa hayata geçiremiyorsun ve bunu araştırmacılar kendi cebinden karşılamamalı. Ayrıca laboratuvar malzemeleri kur farkından dolayı çok pahalı ve sipariş ettiğin ürünün eline ulaşması uzun sürüyor yani tedarik kısmında da sıkıntı var. Bu süreçte sen malzeme beklerken başka birisi onu yapmış bile olabiliyor.
-Şu an yürüttüğünüz çalışmalarınız hakkında konuşmak istiyorum. Geleceğe yönelik neler yapıyorsunuz ya da yapmak istiyorsunuz?
+Bahsettiğim gibi devam ettiğim çalışmalarım da ovaryum konseptinde ilerliyor. Tabii ki her çalışma daha sonraki çalışmalara ışık tutuyor. Belki şuan yaptığımız çalışmalar kısa vadede faydalı gibi görünmeyecek ama yarınlar için bir umut olacak ve daha sonraki klinik çalışmalar için ön fikir verebilecek. Başka çalışmalara kapı aralayabilecek.
-Şu anki gençlerin büyük bir bölümü (%76'sı) daha iyi bir gelecek için yurt dışında yaşamak istiyor. Bunu nasıl yorumluyorsunuz ve onlara ne söylemek istersiniz?
+Evet bu doğru. Daha dün bir biyologla konuştum ‘yurt dışına nasıl gidebilirim’ üzerine konuştuk. Bunun tek bir nedeni yok, çok fazla nedeni var diye düşünüyorum. O kadar çalışıyorsun, okuyorsun sonucunda da rahat etmek istiyorsun en basit örneği ile yılda bir kez tatile gitmek istiyorsun. Başlıca kaynağı ekonomi diyebilirim ama. Şartların düzelmesi ve değer görebilmek de başlıca etkenlerdir diye düşünüyorum.
Orhan Gazi Şahin
