Saldırganlık, kıskançlık, yalan söyleme ve çalma davranışları; toplumda sık görülen ailelerin genellikle şikayetçi olduğu ve çare aradığı durumlar olarak karşımıza çıkıyorlar.Bu özel durumlar karşısında hem ailenin hem de çocukların gündelik hayatı etkilenmekte ve genellikle aileler çoğu zaman yanlış ve hatalı tutumlar sergileyebilmektedir.
İlgili hatalı tutumlar ise davranışların kısır bir döngüde daha da büyümesinden başka hiç bir işe yaramamakta aile içi kaosa neden olabilmektedir. Öncellikle bu özel durumların tanımı, hangi şartlar altında normal gelişimden ayrıldığı ve ne zaman bir hastalığın habercisi olduğunun bilinmesi önemlidir. Bazen durumun kendisinin şiddeti normal olmayan bir davranış olurken ve müdahale edilmesi gerekirken bazen de başka psikiyatrik hastalıklara eşlik edebilen semptomlar olarak karşımıza çıkabilmekte ve tedavi mevcut hastalığın tedavisi ile sağlanmaktadır.
Normal gelişim sınırları içerisinde olan bir kıskançlık, yalan söyleme, çalma veya saldırganlık davranışı için çocuğa yanlış müdahalede bulunmak çocuğun etiketlenmesine neden olacaktır ki biz alanda çalışan kişiler olarak en çok dikkat ettiğimiz husus bir çocuğun “etiketlenerek” o davranışı benimsemesi ve hatta ilerletmesidir. Çünkü olumsuz bir etiketi benimseyen çocuk hem öz değerini zedelemekte hem de kendisine oluşturacağı negatif şemalar ile geleceğini etkilemektedir. O nedenle çocuğu etiketlemek hem aile hem eğtimci hem de akranlar tarafından yapılabilecek en büyük zorbalık olacaktır.
Çocuğun davranışının normal ya da normal olmayan ayırımı yapıldıktan sonra normal olmayan davranışlar mutlaka bir çocuk psikiyatrından destek almak ve söz konusu davranışın sönmesi için izlenecek adımları atmak gerekir.
Saldırganlık, kıskançlık, yalan söyleme ve çalma davranışlarının ortaya çıkmasının çocuğa özgü bir çok mikro sebebi olabilecekken makro nedenleri başlıklar halinde toplamak mümkündür: 1.Genetik ve Biyolojik Nedenler: “İkiz ve evlat edinme çalışmaların sonucunda saldırganlığın büyük ölçüde kalıtsal (irsî) geçiş gösterdiği bulunmuştur.”
2. Çocukla İlgili Bireysel Nedenler: Örneğin Bireysel olarak doğuştan getirdiği mizacında sakin yapıda ve konuşkan olmaması halinde sözel becerilerdeki gerilik olarak söz konusu olabilmekte, saldırganlık davranışının ortaya çıkmasında zemin hazırlayabilmektedir. Örneğin “Katı ve reddedici ebeveyn tutumları, cezalandırıcı ve eleştirel disiplin anlayışı, çocukla güvensiz bir bağlanma stilinin olması çocukta ileriki dönemde saldırganlık davranışının ortaya çıkması için önemli risk faktörleridir.”
3. Ebeveynler ve Tutumları İle İlgili Nedenler: Sosyal ve duygusal anlamda çocuğun aile ile sağlıklı iletişim kuramaması ve hatalı anne baba tutumları yine çocukta gelişebilecek sorunlara yol açabilmektedir.
4. Aile Dışı Çevresel Nedenler: Çocuklukta akran reddi-zorbalığı, ergenlik döneminde davranış sorunlarına teşvik eden akran grupları, geçirilen bir travma ya da istismar yine çocukta davranış sorunlarına neden olabilmektedir.
Benim özellikle üzerinde durmak istediğim; çocuğunuzun saldırganlık, kıskançlık, yalan söyleme ve çalma davranışları gibi uygunsuz davranışlar sergiliyor olması halinde çocuğu etiketleyip dışlamak ya da suçlamak yerine çocuğa oluşturduğunuz iç ve dış çevresel faktörlere odaklanarak kaynağı bulmak ve çocuğun mizacını doğru yorumlamak çok daha yerinde olacaktır.
Normal ötesi bir durum olarak konuyu algılayarak kaygılanıp hem kendimizi hem de çocuğumuzu daha da bu derin girdaba sokmak yerine bir uzmandan destek almanın zamanının geldiğinin göstergesi de olabilir bu saldırgan kıskanç zorba tavırlar… Çocuklarımızı ve kendimizi daha yakından tanıyarak ve çocuklarımıza hem aile içi hem de sosyal olarak sağlıklı imkanlar sağlayarak koruyacağımız nesiller yetiştirmek ümidi ile.
Pınar Yeşiltay Sevim
